**ابهامات تحصیلی علیرضا بیرانوند و چالش دور زدن قانون سربازی**

---

موضوع معافیت سربازی با استفاده از ادامه تحصیل، سالهاست در ایران به بحثی جنجالی تبدیل شده است. اخیراً، ادعای علیرضا بیرانوند، دروازه بان تیم ملی و تراکتور، مبنی بر معافیت تحصیلی به دلیل دانشجوی دکترا بودن، با واکنشهای گسترده ای روبه رو شده است. تحلیل این پرونده نه تنها به شفاف سازی وضعیت بیرانوند و دیگر بازیکنان ، بلکه به بررسی ریشه های یک چالش ساختاری در نظام معافیت های سربازی می پردازد.

بیرانوند در مصاحبه تلویزیونی اخیر خود، در پاسخ به پرسش مجری درباره علت عدم حضور در سربازی، اعلام کرد: «به دلیل دانشجوی دکترای فیزیولوژی ورزشی بودن، فعلا معافیت دارم.» او همچنین افزود که قبولی در آزمون دکترا را «شانسی» توصیف کرد و در طول گفتگو، ناتوانی در ارائه پاسخهای علمیِ همسطح با انتظارات از یک دانشجوی دکترا، موجبات تردید عمومی را فراهم آورد.

**سوالات بی پاسخی که ابهاماتی را برای مخاطب به جا میزاره:**

1- تعارض زمانبندی ورزشی و تحصیلی: چگونه یک ورزشکار حرفه ای که به طور مداوم در اردوهای تیم ملی و تراکتور حضور دارد، میتواند به صورت همزمان به تعهدات سنگین تحصیلی در مقطع دکترا (شامل حضور در کلاسها، پژوهش، و … ) عمل کند

2- مکانیسم نظارتی دانشگاه ها: آیا دانشگاه آزاد خرم آباد(به عنوان دانشگاهی که بیرانوند در آن ثبت نام کرده) غیبت های احتمالی او را رصد کرده است؟ آیا طبق آیین نامه های آموزشی، ادامه تحصیل او با چنین غیبت هایی سازگار است

3- معیارهای پذیرش «تصادفی»: ادعای قبولی «شانسی» در آزمون دکترا، چه پیامی درباره شفافیت فرایند گزینش دانشجویان دکترا در رشته های تخصصی دارد؟

این پرونده تنها نمونه ای از سوءاستفاده احتمالی از معافیت های تحصیلی است. بر اساس قوانین فعلی، دانشجویان دکترا تا سن ۳۵ سالگی مشمول معافیت موقت میشوند، اما عدم نظارت کافی بر حضور فیزیکی و عملکرد آکادمیک این افراد، به ویژه در مورد چهره های شناخته شده، باعث شده تا این مسیر به راهکاری برای دورزدن قانون تبدیل شود.

با این اوصاف و این روند در جامعه، افکار عمومی به دو دسته تقسیم شده اند: برخی با استناد به نقش ورزشکاران در اعتبار ملی، خواستار معافیت های خاص برای آنان هستند، اما منتقدان تاکید دارند که تبعیض در اجرای قانون، بی عدالتی اجتماعی را دامن میزند. حال پرسش اساسی این است: آیا یک ورزشکار یا فرد مشهور، مجاز است از امتیازات ویژه ای برای فرار از تعهدات شهروندی استفاده کند؟

پرونده بیرانوند نشان دهنده شکافی در نظام نظارتی است که نیازمند اقدام فوری است:

-شفاف سازی دانشگاهها: دانشگاه آزاد باید درباره حضور و عملکرد تحصیلی بیرانوند گزارشی عمومی ارائه دهد.

-بازنگری در معافیت ها: شرط «حضور فعال» در کلاسها و پژوهش باید به معیاری اجباری برای تمدید معافیت های تحصیلی تبدیل شود.

-سیستم های نظارتی: استفاده از سامانه های هوشمند برای تطبیق زمانبندی فعالیتهای ورزشی و تحصیلی دانشجویان مشهور میتواند از سوءاستفاده ها جلوگیری کند.

و اما سخن آخر؛

دور زدن قانون سربازی نه تنها اعتماد عمومی به نظام آموزشی و قضایی و اداری را تخریب میکند، بلکه بار اضافی بر دوش دیگر جوانانی میگذارد که مسیرهای سخت تر را برای انجام تعهدات خود می پیمایند. وقت آن است که مجلس و نهادهای مرتبط، با اصلاح قوانین، پایان بخش این بهره گیریهای ناعادلانه باشند.

حسین اسماعیلی

خبرنگار ذره بین دورود